THÔNG TIN PHÁP LUẬT DÂN SỰ

CAO TỰ THANH

Khởi đi từ cách hiểu “Dân chủ là sự thể hiện các quyền tự do và bình đẳng của con người và sự ý thức của họ về các quyền lợi ấy, sự thể hiện này là một phạm trù lịch sử ăn khớp với các điều kiện và quá trình xã hội cụ thể, gắn liền với các thiết chế và quan hệ xã hội nhất định đồng thời thông qua các lực lượng và phương tiện xã hội xác định”, bài viết đặt vấn đề tìm hiểu nội dung và tính chất, động lực và cơ cấu cũng như các quy luật và đặc điểm của sự phát triển truyền thống dân chủ trong xã hội Việt Nam.

Bài viết nêu ra một số hạn chế của truyền thống dân chủ trong xã hội Việt Nam và cho rằng việc kế thừa đồng thời cải tạo nó là “cuộc cách mạng duy nhất đảm bảo cho dân tộc Việt Nam giành được thắng lợi trong cuộc đấu tranh để hòa nhập vào thế giới hiện đại, cuộc đấu tranh mà trong đó con người Việt Nam vừa phải Trở lại chính mình vừa phải Vượt khỏi chính mình”.

Cần minh định về khái niệm dân chủ. Theo Từ điển triết học giản yếu, NXB. Đại học và Trung học chuyên nghiệp, Hà Nội, 1987 thì dân chủ là “Hình thức Nhà nước trong đó chính quyền về mặt pháp lý thuộc về nhân dân”, còn theo Từ điển chính trị vắn tắt, NXB. Tiến bộ, Matxcơva và NXB. Sự thật, Hà Nội, 1988 thì dân chủ là “Hình thức chế độ chính trị dựa trên cơ sở công nhận những nguyên tắc về quyền lực nhân dân, quyền tự do và bình đẳng của nhân dân”. Tuy nhiên các định nghĩa nói trên chỉ mới đề cập tới dân chủ như một khái niệm chính trị và trong phạm vi xã hội hiện đại, nên để có thể nhìn thấy truyền thống dân chủ trong xã hội Việt Nam thì phải tìm về nguồn gốc lịch sử và văn hóa của khái niệm này.

Không thể tách rời khái niệm dân chủ với tự do và bình đẳng, dù rằng trong thực tế có những khi dân chủ không song hành với bình đẳng và tự do. Bước vào xã hội có giai cấp, con người cũng bước vào một thời kỳ phân hóa trên cả các mặt kinh tế và văn hóa, chính trị và xã hội. Khoảng cách và mâu thuẫn giữa các giai cấp và các nhóm xã hội về quyền lợi kinh tế – văn hóa và địa vị chính trị – xã hội đã trở thành chướng ngại đối với sự phát triển toàn diện của từng cá nhân và vững chắc của toàn xã hội. Tư tưởng về quyền tự do và bình đẳng vì vậy đã hình thành như định hướng phát triển tối ưu cho xã hội loài người, và thước đo trực tiếp của các quyền lợi ấy chính là dân chủ.  Hơn thế nữa, trong lịch sử đã có vô số các trường hợp bình đẳng mà không tự do hay tự do mà không bình đẳng, nên dân chủ luôn là bạn đồng hành với pháp luật trong việc điều chỉnh sự lệch hướng và điều tiết sự lệch pha giữa tự do và bình đẳng, quy tụ chúng lại trên một đường hướng, một mục tiêu chung. Cho nên có thể nói dân chủ là sự thể hiện các quyền tự do và bình đẳng của con người và sự ý thức của họ về các quyền lợi ấy, sự thể hiện này là một phạm trù lịch sử ăn khớp với các điều kiện và quá trình xã hội cụ thể, gắn liền với các thiết chế và quan hệ xã hội nhất định đồng thời thể hiện qua các lực lượng và phương tiện xã hội xác định. Từ cách hiểu này, có thể bước đầu tìm hiểu nội dung và tính chất, động lực và cơ cấu cũng như các quy luật và đặc điểm của truyền thống dân chủ trong xã hội Việt Nam.

Continue reading →

Filed under: Xã hội, nhà nước và pháp luật Việt Nam | Leave a comment »

TS. NGUYỄN SỸ PHƯƠNG (CHLB Đức)

Lạm phát lương thực thực phẩm đang là đề tài nóng bỏng trên toàn thế giới. Ở nước ta, bốn tháng đầu năm nay, giá lương thực đã tăng tới 25,12%, thực phẩm tăng 33,63%.

Cùng thời gian, theo Chương trình Lương thực Liên hiệp quốc (WFP), giá lương thực thế giới cuối tháng 3 đã tăng tới 70% so với cùng kỳ năm trước; trong đó giá bột mì tăng 88%, bắp tăng 65%, gạo 63%, đậu tương tăng 71%. Chỉ số trên tại Đức đối với bột mì là 34%, sữa 31%, pho mát 26% và mì sợi là 26%.

Nhiều chuyên gia, tổ chức cho rằng, trước năm 2005, công nghiệp hóa nông nghiệp đã giúp giữ giá lương thực thực phẩm rẻ tới 30 năm, nhưng bây giờ mức giá đó buộc phải thay đổi theo mặt bằng mới, bảo đảm tỷ lệ hợp lý đối với các mặt hàng giá luôn tăng khác. Có thể nhận thấy điều đó qua kim ngạch xuất khẩu gạo trong một năm của hàng chục triệu nông dân Việt Nam không bằng giá của dăm chiếc Boeing hay Airbus.

Điều đó cũng giải thích phần nào cho cuộc biểu tình của nông dân nuôi bò sữa ở Đức đòi tăng giá sữa vào đầu tháng này và lan sang các nước Áo, Bỉ, Hà Lan, Pháp. Tuy thu nhập năm 2007 của một nông dân Đức đã tăng 12%, lên 25.300 euro/năm, mức cao kỷ lục trong 10 năm nay, nhưng yêu sách của họ cũng đã được thỏa mãn. Các tập đoàn bán lẻ của Đức buộc phải nâng giá mua sữa thêm 10 cent/lít, pho mát 20 cent/250 gam, dẫn đến giá bán lẻ tiếp tục tăng.

Giá lương thực thực phẩm tăng còn được lý giải do yếu tố cung cầu. Lấy ví dụ người Trung Quốc, cách đây 20 năm chỉ tiêu dùng hết 20 ki lô gam thịt/người/năm thì nay lên tới 50 ki lô gam. Để sản xuất 1 ki lô gam thịt đó, đối với heo cần 3 ki lô gam lương thực, còn bò tới 8 ki lô gam, khiến nhu cầu lương thực tăng lên gấp cùng số lần tương tự.

Yếu tố tác động tiếp theo nằm ở chương trình sản xuất nhiên liệu sinh học của Mỹ, tiêu tốn tới hai phần ba sản lượng bắp của nước này suốt từ năm 2005 đến nay. Năm 2008 con số đó được dự báo có thể lên tới 138 triệu tấn và trong 15 năm tới, sản lượng bắp phải đáp ứng được một nửa nhu cầu nhiên liệu của nước Mỹ.

Theo tính toán của Viện International Food Policy Research, 70% mức tăng giá lương thực hiện nay bắt nguồn từ nguyên nhân nói trên. Ngoài ra, góp phần đẩy giá lương thực thực phẩm lên còn do dân số thế giới tăng nhanh, mỗi năm tới 80 triệu người, và thiên tai dịch bệnh gây mất mùa ở nhiều nước.

Trong khi đó, một số trường phái khác lại cho rằng, lạm phát giá lương thực thực phẩm không phải do tình trạng khan hiếm. Bằng chứng được Tổ chức Lương nông Liên hiệp quốc (FAO) đưa ra là sản lượng ngũ cốc thế giới năm 2007 tăng tới 5% so với năm trước đó và, cho dù thiên tai xảy ra ở nhiều nơi, năm 2008 con số trên có thể sẽ còn tăng nữa. Trong khi đó, dân số thế giới chỉ tăng 1,2% mỗi năm.

Continue reading →

Filed under: Xã hội, nhà nước và pháp luật Việt Nam | Leave a comment »